در این پست معرفی مشاهیر و شخصیت‌های برجسته مشهد را در اختیارتان قرار داده ایم. با ما در مجله هارپی همراه باشید.
کشور عزیزمان ایران در طول تاریخ همواره مهد نخبگان و مشاهیر بوده است. این چهره‌های شاخص در شهرهای مختلف ایران به دنیا آمدند و زندگی خود را وقف پیشبرد عرصه‌های علمی، هنری و فرهنگی این سرزمین کردند.
بسیاری از این مفاخر و مشاهیر از استان خراسان رضوی و شهر مشهد هستند. در این مقاله درباره مشاهیر و شخصیت‌های مهم مشهد صحبت خواهیم کرد.
۱. فردوسی
حکیم ابوالقاسم فردوسی، جایگاه برجسته‌ای در شعر و ادبیات فارسی دارد. او شاعر نامی ایرانی و سراینده شاهنامه حماسی معروف است. فردوسی در روستای پاج از توابع شهرستان توس به دنیا آمد. نام اصلی وی در برخی منابع ابوالقاسم حسن‌پور علی طوسی و در برخی دیگر ابوالقاسم حسن منصور بن محمد بن اسحاق شرفشاه ذکر شده است. گمان می‌رود که سلطان محمود غزنوی احتمالاً نام خانوادگی «فردوسی» را به او داده باشد. پدر فردوسی، ابومنصور، از کشاورزان محترم خراسان بود و مادرش گردویه زهرا، از خاندان سلطنتی مازندرانی اسپهبدان بود. او غیر از فردوسی سه دختر نیز داشت.
فردوسی شاعر گران‌قدر در سال ۴۱۱ هجری قمری چشم از جهان فروبست. پیکرش در باغ شخصی‌اش در نزدیکی روستای تولدش در نزدیکی مشهد آرام گرفت. مقبره این شاعر بزرگ در طوس مشهد هرساله بازدیدکنندگان زیادی را به خود جذب می‌کند. بسیاری از گردشگرانی که پس از خرید بلیط قطار هواپیما یا اتوبوس، به مشهد سفر می‌کنند، بعد زیارت حرم امام هشتم، برای تماشای مقبره فردوسی روانه طوس می‌شوند.
معرفی شاهنامه
شاهنامه، شاهکار ادبیات کهن پارسی، حاصل سی سال ایثار و تلاش حکیم فردوسی است. او به‌عنوان شاعری پرشور به داستان‌های باستانی ایران پرداخت و تحقیقات گسترده‌ای انجام داد. گفته می‌شود که فردوسی با کمک کتاب‌هایی که از تاریخ ایران به دست آورده است، شاهنامه را بر اساس این داستان‌ها و افسانه‌ها بنا کرده است. شاهنامه شامل بیش از ۵۰۰۰۰ بیت است و فردوسی سرودن آن را در سال ۳۷۰ یا ۳۷۱ آغاز کرد.
۲. خواجه نصیرالدین طوسی
یکی دیگر از چهره‌های شاخص استان خراسان، خواجه نصیرالدین طوسی است که نام کامل او ابوجعفر نصیرالدین محمد است. او شاعر، فیلسوف و ریاضیدان بود که در طوس متولد شد. خواجه‌نصیر پس از اتمام تحصیلات در مشهد، برای دریافت درجه اجتهاد به نیشابور رفت و در آنجا عنوان استاد علوم‌انسانی را کسب کرد. خواجه نصیرالدین طوسی از دولتمردان برجسته‌ای بود که حتی به مقام مشاور ارشد هلاکوخان رسید. تأسیس رصدخانه مراغه و زایج ایلخانی از جمله کارهای مهم وی است. او در تمام دوران زندگی خود شاگردانی چون جمال‌الدین حسن علامه حلی و قطب‌الدین محمود شیرازی را راهنمایی کرد.
۳. ادیب نیشابوری
ادیب نیشابوری معروف به رضوی عبدالجواد باجنگردی در سال ۱۲۸۱ هجری شمسی در روستای بیژن‌گرد از توابع شهرستان نیشابور به دنیا آمد. ادیب نیشابوری در سرودن شعر به سبک‌های قرآنی، خراسانی و عراقی سرآمد بود و مؤسس انجمن ادبی خراسان بود. وی به‌عنوان استادی ممتاز سال‌ها در مشهد به تدریس ادبیات، فلسفه و منطق پرداخت. دانش عمیق او در ادبیات عربی و فارسی بر شاگردانش تأثیر زیادی گذاشت. ادیب نیشابوری در سال ۱۳۴۴ هجری شمسی در جوار حرم امام رضا (ع) آرام گرفت. از شاگردان معروف وی می‌توان به ملک‌الشعرای بهار، بدیع‌الزمان فروزانفر، محمدتقی ادیب نیشابوری (ادیب ثانی)، محمد پروین گنابادی، ادیب بجنوردی، محمدتقی مدرس رضوی، محمود فرخستان و غیره اشاره کرد.
۴. شیخ طوسی
شیخ طوسی معروف به شیخ طائفه از مجتهدان برجسته جهان تشیع بود. نام اصلی او ابوجعفر محمد بن حسن طوسی بود. در ماه رمضان سال ۳۸۵ هجری قمری در شهر طوس به دنیا آمد. شیخ طوسی در میان مشاهیر مشهد جایگاه ممتازی دارد.
این عالم گران‌قدر در بیست و سه سالگی به عراق مهاجرت کرد و تا پایان عمر در آنجا سپری کرد. شیخ طوسی این امتیاز را داشت که نزد اساتید بزرگی چون سید مرتضی علم الهادی و شیخ مفید درس بخواند. پس از رحلت استادش سید علم الهادی، به‌عنوان مرجع تقلید شناخته شد.
شیخ طوسی در سال ۴۶۰ هجری قمری از دنیا رفت. وی دستور داده بود که در خانه خودش آرام بگیرد و می‌خواست که آن را به مسجد تبدیل کنند. این مکان که امروزه به مسجد شیخ طوسی معروف است در نزدیکی حرم امام علی (ع) قرار دارد.
۵. مهدی اخوان ثالث
اگر بلیط تهران مشهد یا بلیط قطار مشهد تهران را تهیه کرده‌اید و به دنبال برنامه‌ریزی برای گشت‌وگذار در مشهد هستید، توصیه می‌کنیم حتماً به آرامگاه شاعر معاصر گران‌قدر، مهدی اخوان ثالث سر بزنید. یکی دیگر از چهره‌های شاخص مشهدی، شاعر معاصر مهدی اخوان ثالث است که در سال ۱۳۰۷ در مشهد به دنیا آمد. او که به دو سبک کلاسیک و مدرن ایرانی می‌نوشت، با مجموعه‌های «زمستان»، «ارغنون»، «پایان شاهنامه»، «منظومه» و «پاییز در زندان» به شهرت رسید. اخوان ثالث نام مستعار م امید را برگزید و علاوه بر شاعری، موسیقیدانی ماهر نیز بود. در سال ۱۳۲۷ در تهران معلم شد و مقالاتی به انجمن‌های ادبی، رادیو و سینما ارائه کرد. وی به دلیل فعالیت‌های سیاسی در پی کودتای ۱۳۳۲ به زندان رفت و در سال‌های آخر عمر در انزوا زندگی کرد. وی در سال ۱۳۶۹ در تهران دار فانی را وداع گفت، اما پیکرش را به مشهد آوردند و در طوس در کنار مزار فردوسی آرام گرفت.
۶. ملک‌الشعرا بهار
ملک الشعراء بهار در سال ۱۲۶۵ در مشهد به دنیا آمد. او به نام محمدتقی بهار نیز شناخته می‌شود و از شخصیت‌های گران‌قدر ادبیات معاصر است. پدرش ملک‌الشعرای آستان قدس رضوی بود. خود بهار در دوران معاصر شاعری صاحب‌نام شد. بهار علاوه بر استعداد شاعری، در روزنامه‌نگاری و سیاست‌مداری نیز درخشید و شش دوره در مجلس حضور داشت.
او به دلیل حضور در جنبش مشروطه، چندین بار زندان و تبعید را متحمل شد. بهار سال‌ها در مقطع دکتری در دانشکده ادبیات تدریس کرد و مدت کوتاهی به‌عنوان وزیر فرهنگ در کابینه قوام‌السلطنه خدمت کرد. از جمله آثار برجسته او می‌توان به مجموعه شعر دیوان اشاره کرد. استاد بهار در اردیبهشت ۱۳۳۰ چشم از جهان فروبست و در قبرستان ظهیرالدوله شمیران به خاک سپرده شد.
۷. جابر بن حیان
جابر بن حیان معروف به ابوموسی جابر بن حیان به‌عنوان پدر علم شیمی مورداحترام است. در سال ۱۰۰ هجری قمری در طوس به دنیا آمد. علاقه جابر به خواندن نسخه‌های خطی پدر داروسازش، او را برانگیخت تا به کوفه که در آن زمان به مرکز علم و دانش مشهور بود، مهاجرت کند تا مهارت‌های خود را در این زمینه تعمیق بخشد. در آنجا افتخار شاگردی امام جعفر صادق (ع) را داشت.
کمک‌های جابر در شیمی شامل اختراع ابزار آزمایشگاهی و کشف عناصر شیمیایی مختلف است. تاریخ ثبت درگذشت جابر بن حیان حدود سال ۱۹۴ هجری قمری است. به دلیل کمک‌های بی‌شمارش در زمینه شیمی، عنوان «پدر شیمی» به او اعطا شده است. جابربن‌حیان در طول زندگی خود تحقیقات پیشگامانه‌ای در کیمیاگری، پزشکی، نجوم، فیزیک و فلسفه انجام داد و تأثیری ماندگار در این زمینه ها بر جای گذاشت.
کلام آخر
در طول تاریخ، استان خراسان رضوی، به‌ویژه شهر مشهد، محل زندگی مشاهیر متعددی بوده است. این افراد در طول زندگی خود سهم قابل‌توجهی در علم و فرهنگ داشته‌اند. مقبره‌های آنها همچنان یکی از جاذبه‌های محبوب برای گردشگران است. در این مقاله سعی کردیم برخی مشاهیر برجسته مشهد را معرفی کنیم. سفر به مشهد، فرصتی عالی برای کاوش در مکان‌های تاریخی مانند مقبره‌های افراد برجسته است.
